Ogłoszenie Paschy i świąt ruchomych w uroczystość Objawienia Pańskiego

Tradycja ogłaszania daty Święta Wielkanocy oraz pozostałych świąt ruchomych pochodzi z IV w. i zrodziła się w Kościele w związku ze sporem o datę obchodzenia Paschy. Od końca II wieku zaczęły występować rozbieżności w dacie obchodzenia Paschy. Część chrześcijan obchodziła Paschę 14 dnia miesiąca nisan, który dla Izraelitów był dniem ofiarowania baranków paschalnych. Stąd nazywano ich kwartodecymanami (od łac. quartus decimus – czternasty). Zwolennicy tej daty, przekonani byli o słuszności swojego wyboru podając uzasadnienie, iż śmierć Chrystusa zastąpiła wszystkie ofiary Starego Testamentu, a Jego Pascha Paschę żydowską. Według zwolenników innej daty świętowania Paschy, związanej z Rzymem, Paschę celebrowano w niedzielę przypadającą po 14 dniu miesiąca nizan. Zwolennicy tej tradycji podkreślali ważność niedzieli, jako dnia zmartwychwstania Chrystusa. Jednocześnie świadomie zrywali z żydowskimi zwyczajami, wyrażającymi Przymierze zawarte z Narodem Wybranym, gdyż w jego miejsce Chrystus ustanowił Nowe Przymierze.

Spór oczywiście nie wygasał, wrócił podczas Soboru w Nicei (325). Ojcowie Soboru wezwali, aby wszyscy celebrowali Paschę „jednym sercem” i w tym samym dniu, którym powinna być niedziela. Miała to być pierwsza niedziela po pierwszej wiosennej pełni księżyca, czyli następującej po przesileniu wiosennym. Ustalanie daty Paschy Ojcowie Soborowi zlecili patriarsze Aleksandrii, dlatego że miasto to słynęło z wysokiego poziomu studiów w dziedzinie astronomii. Biskup Aleksandrii miał każdego roku przekazywać dokładnie ustaloną datę Wielkanocy do Rzymu, skąd przesyłano ją pozostałym Kościołom, aby te z kolei mogły ją ogłosić w Uroczystość Objawienia Pańskiego. Zwyczaj ten przetrwał w Kościele aż do dnia dzisiejszego.

Przed Soborem Watykańskim II łacińska formuła ogłoszenia daty Paschy (przeznaczona do śpiewu) umieszczona była w Pontificale Romanum. Niestety, żadne z posoborowych wzorcowych wydań ksiąg liturgicznych nie zawierało tej formuły, co w wielu miejscach spowodowało odstąpienie od jej stosowania. O zwyczaju tym przypomniał Kościół w Caeremoniale Episcoporum (Ceremoniał biskupi z 1984 r., n. 240), gdzie znalazła się wyraźna zachęta do utrzymania tej starożytnej tradycji. Zwyczaj ten znalazł potwierdzenie w Mszale Rzymskim Jana Pawła II (Missale Romanum, Trzecie wydanie wzorcowe, z 2002 r.), gdzie w formularzu mszalnym na Uroczystość Objawienia Pańskiego, Msza w dzień, znajdujemy rubrykę następującej treści: „Tam, gdzie istnieje taki zwyczaj, według uznania, można po odczytaniu Ewangelii ogłosić daty świąt ruchomych, posługując się zamieszczoną poniżej formułą” (MR 2002, 175). W dodatku do Mszału, na stronach 1247-1248 została umieszczona odpowiednia formuła wraz z opisem nutowym.

******

W Uroczystość Objawienia Pańskiego, po zakończeniu Ewangelii, diakon lub kantor stojąc przy ambonie starożytnym zwyczajem potwierdzonym przez Kościół, ogłasza święta ruchome bieżącego roku według poniższej formuły:

Wiedzcie, Bracia najmilsi, że dzięki miłosierdziu Bożemu, tak jak zakosztowaliście radości narodzenia Pana naszego, Jezusa Chrystusa, tak i dziś oznajmiamy wam radość najbliższej Paschy – Zmartwychwstania naszego Pana i Boga.

26 lutego będzie Środa Popielcowa i początek Wielkiego Postu.

12 kwietnia z radością będziemy celebrować Paschę naszego Pana Jezusa Chrystusa.

24 maja będzie Wniebowstąpienie naszego Pana Jezusa Chrystusa.

31 maja dzień Zesłania Ducha Świętego.

11 czerwca uroczysty obchód Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej.

29 listopada będzie pierwsza niedziela Adwentu naszego Pana Jezusa Chrystusa, któremu cześć i chwała na wieki wieków. Amen.